Talas. Konsept Proje
tarih. 2020.09
şehir. Kayserş
proje takımı. Elönü Mimarlık, Altınkaynak Yapı
Elönü Mimarlık'ın belirtilen proje takımı ile birlikte 2020'de düzenlenen Talas Mevlana Mahallesi Meydanı Mimari Fikir Yarışması öneri projesidir.
Parklar yapı yoğunluğu sürekli artan kentsel mekanlardan nasıl ayrılıyor? Proje bu soruya yeni cevaplar bulmaya çalışır. Parklar bir araya gelmenin veya yalnız kalmanın mekanları olabilir. Halihazır park, etrafındaki blok nizam konut kütlelerinin arasında pek çok farklı istikametten oluşan yaya yollarına karşın kullanıcıları bir araya getiremeyen ve yeni bir deneyim sunmaktan uzak haldedir. Parkın farklı noktalarını birbirine bağlamakla arzu edilip es geçilen iletişim, gerçek bir kaynaşma için yeni duygular ve heyecanlar yaratmanın daha farklı ve cesur yollarla sağlanabileceğini düşündürmektedir. Proje geçişler, duraklar, buluşmalar ve keşfedişler için yeni senaryolar kurmayı amaçlamaktadır. Önerilen çoğaltılmış/katlanmış/yükseltilmiş park mekanı alanın kullanıcı profilini oluşturan öğrenci ve genç nüfus için projeyi diğer parklardan eşsiz kılacak bir ayrım yaratır. Anayurt meydanını oluşturan kavşak niteliğindeki Cemilbaba Caddesi ile Turgut Özal Caddesi arasında dik eksende yeni ve kuvvetlendirilmiş bir yaya aksı kurar. Bu aksı kesintisiz sürdürerek mahalle için yaya ve bisiklet önceleyen bir hat oluşturur. Bu yeni yaya akışını yükselen kütlenin içinden geçirerek vurgular ve zemin kotundaki fonksiyonların yardımıyla bir sokak canlılığına kavuşturur. Böylelikle yükseltilmiş parkı mahallenin geri kalanına bağlar ve kullanıcıların meskenlerinden deneyimledikleri doğa parçasına erişimini mümkün kılar.
Tasarlanan bina/park konumlandığı yer aracılığıyla alt ve üst kotlar arasındaki bağlantıyı kuvvetlendirerek kurar. Önünde yer alan meydana içindeki işlevleri taşıyarak canlı bir mekan yaşantısı sunar. Yatay düzlemde hareketi organize eden kütle, düşey düzlemde farklı senaryolarla kullanımı organize eder. Kütlenin biçimlendirilmesinde Mevlana Mahallesinin 15 katlı kütle blok biçimlenişine referans verecek biçimde bir tutum sergilenmiştir. Mahalledeki yüzlerce birbirinden farklılaşmakta zorlanan kütleye, yeşil kütleyi komşu kılarak yeni kamusal mekan senaryoları düşündürmek çabalanmıştır.
Bir parkı canlı kılan aktiviteler oldukça çeşitlidir. Bu aktiviteler çeşitli yaş gruplarına göre farklı anlamlar kazanmaktadır. Keşfetme bir çocuk veya bir genç için farklı mekânsal gereklilikler ifade eder. Değişik kullanıcı grupları doğru kurgulanmış ve farklılıklara imkan veren bir kamusal mekan içinde farklılıkları zenginlik olarak üretmeyi sürdürür. Alanı tasarlarkten bütün kullanıcıların ortak paydada buluşan parkın ev sahipleri olduğu fikrinden hareket edilmiştir. Ev sahipleri ve konuklar farklı kot ve alanlarda yeni bağlar kurarak sivil toplumu güçlendirmektedir.
Alana mekansal güç kazandırmak için halihazırda yapılı birçok unsur sadeleştirilmiştir. Alanın ortasında bir boşluğun oluşması ve bu boşluğu doğayı ve yeşili üçüncü boyutta vurgulayarak doldurmak hedeflenmiştir. Doğanın kullanıcıların pencerelerinden içeri sızarak davetkar bir buluşma noktası haline gelmesi düşünülmüştür.
Tasarım alanına yöneltilebilecek iki yaklaşım hibrit biçimde ele alınıp yeni bir bina/park kategorisi oluşturulmuştur. Bir taraftan yalınlık, sadelik, arınmışlık duygularını uyandıran az ile mekanı kurmaya çalışırken bu hibrit kütlenin fonksiyonları ve yerleştiği çevre düşünülerek coşkulu, sıcak, sınırları zorlayan tasarım kararları alınmıştır.
Hareket İstasyonu / Meydan
Halihazırda meydan kavşağın kenarında konumlanan ikinci bir kavşaktır. Bu haliyle bir tarafında alışveriş mekanları, bir tarafında da otobüs durakları ile tariflenir. Öneri projede meydan yükseltilmiş park/binanın önüne konumlandırılmıştır. Otobüs, taksi ve bisiklet için Cemilbaba Caddesi üzerinde bir çözümlemeye gidilmiştir. Öncelikli hedef Cemilbaba Caddesindeki yaya aksını koruyacak şekilde yaya öncelikli bir trafik düzenlemesi olmuştur. Caddenin üzerinde konumlanan durakların yanı sıra, konumun otobüsler için başlangıç ve bitiş noktası tariflediğini değerlendirerek, daha fazla araca hizmet verir nitelikte duraklar yerleştirilmiştir. Taksi durağı, alanı besleyen caddeye cephe verecek şekilde merkezi bir konumda değernedirilmiştir. Bilet satış, atm ve bilgi kioskları taksi durağı ile birlikte aynı üst örtü altında çözülmüştür.
Yeni meydan yükseltilmiş parkın doğusunda alt kotta bir buluşma noktası tarifler. Kuzey –güney ve doğu-batı aksında parkın merkezinde yer alır. Farklı kullanım senaryolarına imkan verir. Çiçek pazarı, kermes, festival, film gösterimleri ve sivil toplum aktivitelerine ev sahipliği yapabilmesi öngörülmüştür. Çevresindeki mevcut ağaçlar korunması sayesinde, yaz mevsiminde kullanıcıların bir kısmı gölgede dinlenirken, çocuklar meydanda keyifli vakit geçirir ve etrafa neşe saçarlar. Bir toplanma alanı olarak meydan projenin merkezinde yer alır. Kütlenin meydan kotunda bir çiçek pazarı düşünülmüştür. Haftanın her günü hizmet verecek bu alanın bir çekim noktası olacağı öngörülmüştür. Meydanın yakınında çim düz bir alan etkinlik çayırı olarak tariflenmiştir.
Kent Hizmetleri Katı
Zemin katından amfi düzeniyle üst kata vardığımızda Turgut Özal Caddesini yakalayan aksa konumlanan mekanlar çözülmüştür. Muhtar evi mevcut konumundan kaldırılarak bina/parkın merkezinde kullanıcıların erişimine daha açık bir noktaya yerleştirilmiştir. Mahalle sakinlerinin mahallerinin değişimi ve iyileştirilmesi süreçlerine daha etkin katılmaları için aktif sosyal katılım öncelenmiştir.
Spor Bahçesi
Bina/parkın ikinci katında spor işlevleri düşünülmüştür. Bu alanda yeşil bir bant ile çepeçevre sarılmış bir vaziyette her türden spor yapmaya imkan veren bir alan ortaya çıkarılmıştır. Paten, kaykay yapanlar yada masa tenisi oynamak isteyenler için korunaklı bir deneyim alanı yaratır. Kat düzeni bu etkinlikleri özgürce yapabilmeleri için kullanıcıları destekler.
Okuma Bahçesi
Alanda bulunan okuma salonu yapısı kaldırılmıştır. Kapsamlı bir araştırma ve çalışma salonunun başka ve daha büyük bir yapı dahilinde çözülebileceğinden hareketle parkın bu kısmı için okuyuculara kendi kitaplarını veya kitaplıktaki kitapları sessiz ve yeşil bir alanda okuyabilecekleri masalar sağlamakla yetinilmiştir. Okuma masaları satranç oynamak isteyenlere de imkan verir.
Meditasyon Bahçesi (etkinlik)
Parklar buluşmak için kıymetli mekanlardır. Özelleşmiş hobileri için toplanan kullanıcılara üretmek, tartışmak veya meditasyon yapabilmeleri için bir platform konumlandırılmıştır. Müzik, şiir dinletileri, yoga buluşmaları veya sivil toplum örgütlenmeleri için kullanılması hayal edilmiştir.
Çay bahçesi
Zemin kotunda civar yapılardan farklı olarak manzaraya hakim bir konuma yerleştirilen kafe mekanı Talas için yeni bir deneyim alanı olacaktır. Oturma alanları maksimumda tutulup, servis alanları küçültülmüştür. İklimsel koşullar dikkate alınarak geçici olduğu takdirde kullanım değerini kaybetmemesi hedeflenmiştir. İhtiyaç listesinin etüd edilmesi durumunda farklı biçimlerde tekrar kurgulanabilecek mekânsal kapasiteye sahiptir.
Çatı bahçesi
Tasarlanan bina/parkın çatısı tamamen yeşile bırakılmıştır. Bu alan kullanıcıların gökyüzünü yaprakların altından görebilmeleri için yakın çevrelerinde gelebilecekleri tek noktadır. Gündüz ve gece kullanımlarına açık oluşu önerilmiştir. Çevre yapıların ve topografyanın deneyimlenmesi, düşünülmesi, eleştirilmesi için farkındalık yaratması amaçlanan bu yüksek park insan ölçeğinin sınırlarını çiğneyen bu mahalleye bir bakımıyla yöneltilmiş bir eleştirinin kendisidir.
Peyzaj Yaklaşımı
Yarışma alanı, üst ölçek yeşil sistem kurulması için çekirdek olacak bir tasarım kurgusuna sahiptir. Yeşil dokunun üçüncü boyuta taşınması ile komşu yapılara ilk etapta görsel iletişim sağlanmıştır. Daha sonra yapılabilecek planlamalar ile doğu-batı ve kuzey-doğu aksında öneri yaya akslarının yayalaştırılıp, yeşillendirilmesi ile yeşil bantlar oluşturma potansiyeli mevcuttur. Bitkisel kurgunun üç ana prensibi vardır. Mevcut yeşil dokuyu korumak, sürdürülebilir bir vejetasyon ile kuvvetlendirmek ve yere referans veren mekanın hafızasını inşa edebileceğimiz kollektif bir belleği bitkilerle desteklemektir. Üst kotlarda konumlanan yeşil doku, kullanıcıların yeşili kendi meskenlerinde de balkon, pencere önlerinde değerlendirmeleri için bir fikir verecektir.